(no title)

Juni & Juli

Wellicht heeft u gemerkt dat het stiller dan gebruikelijk was op deze website. Dat komt omdat we verhuisd zijn en de verhuizing had bij mij nogal wat voeten in de aarde. Ik blijk een boom te zijn die zich moeilijk laat verplanten. Door de verhuisperikelen, drukte op het werk en de veranderingen in de wereld om ons heen heb ik mezelf even wat rust gegund. De telefoon in een hoekje gelegd en de boel even de boel gelaten. Ook de moestuin heeft in deze periode minder aandacht gekregen dan gebruikelijk en daardoor is het daar nu wat wilder dan gepland. In het begin heb ik me daar nog tegen verzet en ben ik als een wilde gaan wieden om alsnog te proberen de tuin in rij en gelid te zetten. Dat doe ik nu niet meer. De tuin is prima, ook als ze wat wilder is. Ik gebruik de tuin nu nog meer dan anders om tot rust te komen en mezelf weer op de rails te zetten. Er is gelukkig genoeg te oogsten en genoeg te laten zien, ik neem je mee op een ronde.

Allereerst de kasdruiven. Ze staan er naar mijn idee prachtig bij. Achteraf gezien had ik ze misschien nog meer kunnen krenten om grotere druiven te krijgen, maar voor een eerste jaar met oogst vind ik het heel netjes. Trouwens, ik betrap me hier weer op perfectionisme, nergens voor nodig, het zijn prima druiven. Om de vier weken knip ik het overtollige blad weg zodat de trossen voldoende licht vangen. 1 keer per week krijgt de druif een flinke slok water met wat voeding, net als de tomaten die dezelfde kas delen. Ook uitlopers van de druif knip ik weg, de plant hoeft niet groter te worden. Deze uitlopers zijn trouwens ideaal stekmateriaal.

De Frankenthaler heeft nog wat zon nodig om goed af te rijpen.

Dit voorjaar heb ik uitvoerig geschreven over de lessenaarkas. De houten bak met schuine ruiten om planten in te kweken. Zoals gezegd heb ik er twee meloenplanten in gezet en ze dragen zowaar vruchten! Dit had ik, zeker in deze Nederlandse zomer, niet verwacht. Zodra zich een paar vruchten gevormd hadden heb ik nieuwe uitlopers van de plant telkens afgeknipt, zo concentreert ze zich op het maken van mooie meloenen. Elke week geef ik de meloenen water met voeding.

Een Cantaloupemeloen in de lessenaarkas.

De tomaten in de kas doen het dit jaar niet naar verwachting. Er zit redelijk wat schimmel op het blad, ondanks dat ik de grond vervangen heb. Misschien moet ik volgend jaar de ramen aan de binnenkant ook eens een goede wasbeurt geven of een jaartje overslaan met tomaten. De buitentomaten doen het gelukkig wel goed en ook de aubergines die buiten staan dragen veel vruchten. De Turkse buurman heeft me dit jaar goed verwend met pepers, gelukkig zijn ze niet te heet en kunnen we ze in de keuken goed gebruiken. Ze groeien gewoon buiten tussen de aubergines en de paprika’s.

De tomaten die buiten staan blijken goed tegen het wisselvallige weer te kunnen.

In mei en juni heb ik minder tijd doorgebracht in de tuin dan ik zou willen. Eigenlijk is dat raar want van de tuin laad ik mijn batterij altijd op. Inmiddels heb ik de weg naar de tuin weer gevonden en hoop ik dat ons nog een mooi najaar te wachten staat. Er zijn in elk geval genoeg klussen om mee aan te vangen.

In de moestuin

Zomerdragende frambozen moeten nu gesnoeid worden. Ze bloeien op tweejarig houdt, dat wil zeggen dat de nieuwe takken die zich nu vormen de vruchten voor volgend jaar dragen. De nieuwe takken kunnen opgebonden worden zodat het raamwerk voor volgend jaar ontstaat. De zomer is tevens de tijd van oogsten, emmers tomaten, courgettes, boontjes, paprika’s en aubergines. Het is nog niet te laat om aan de wintergroenten te denken, de koolplanten kunnen nu worden uitgezet.

Oogst courgettes als ze klein zijn, ze hebben dan veel meer smaak.

In de siertuin

Zomer in de siertuin betekent voor mij altijd een relatieve rust. Het gras vraagt doorgaans wat minder aandacht. Wel slijp ik alvast mijn messen van de heggenschaar al wacht ik met knippen tot halverwege augustus. Uitgebloeide vaste geraniums kunnen worden teruggeknipt. Met een gieter water en misschien een beetje organische mest zullen ze zeker nog een keer herbloeien. Blijf de uitgebloeide bloemen knippen uit rozen, dahlia’s en eenjarigen. Zo blijft u kleur houden tot ver in het najaar.

Mei

Overal om ons heen is Corona, behalve in de tuin. Daar bloeit de blauwe regen alsof er niks aan de hand is. Planten lijken zich er weinig van aan te trekken en het voorjaarspektakel gaat dan ook gestaag naar de tweede versnelling. Als ik in de tuin werk denk ik niet aan vandaag of morgen, maar droom ik van een gevulde groenteschaal met knalrode tomaten en prachtige courgettes in augustus. Door een crisis opereren we in het hier en nu, maar de tuin laat ons fantaseren over de mooie en smakelijke momenten die nog komen.

In een normaal jaar zou ik hier de Tuindagen van Beervelde aankondigen, het feest van de tuin net boven Gent in België. Het evenement laat ons altijd even spieken in het eerste hoofdstuk van de zomer, met prachtige planten en heel veel inspiratie. Helaas gaat de voorjaarseditie dit jaar niet door, maar dat betekent niet dat de tuindagen haar kalenderfunctie verliezen. Begin mei mogen we er doorgaans zeker van zijn dat de nachtvorst wegblijft. Beervelde kondigt voor mij dan ook het moment aan om de vorstgevoelige planten buiten te zetten, of cadeau te doen aan ons moeder. De dahlia’s en canna’s mogen buiten in potten worden geplant en ook de courgettes kunnen nu op hun definitie locatie worden gezet. Dat is overigens hard nodig, want de kas staat inmiddels overvol met jonge planten.

De dahlia’s mogen uit de lessenaarkas, om plaats te maken voor twee meloenplanten

In de kas wordt elke centimeter gebruikt voor het kweken van planten

Ik probeer voor half mei de meeste planten ‘op de tuin’ te hebben, zodat ik in de kas kan beginnen met het uitplanten van de tomaten en de aubergines. In een bakje zo groot als een A4 papier heb ik een drie weken geleden koolrabi gezaaid. Gisteren heb ik ze uitgeplant in de tuin en slechts een kwart van dit bakje geeft me vijftig planten! Dit jaar zet ik ze dichter bij elkaar. Vorig jaar kregen we in een restaurant heel kleine koolrabi’s voorgeschoteld en dat was zo lekker dat we besloten om dit jaar groenten kleiner te oogsten. Het ziet er leuk uit en het is enorm smakelijk. Wel zullen we daardoor meer moeten planten.Een andere tuinklus die half mei steevast op de kalender staat is het ‘toppen’ van enkele vaste planten, zoals Phloxen en Sedums om de bloei te spreiden.

Het uitplanten van zaailingen gebeurt langs een houten lat, zo worden de rijen mooi recht

Dit jaar hebben we een nieuwe plantklus. Ons appartement is af en we gaan het balkon aankleden. In onze moestuin waren we dit al aan het voorbereiden. Het balkon krijgt alleen ochtendzon dus de planten moeten tegen schaduw kunnen. We kiezen voor grote varens, hosta’s en zilverkaarsen. Het grote blad van deze planten geeft het balkon al snel een exotisch tintje. Dahlia’s en canna’s voegen later in de zomer wat extra kleur toe. De showstopper op het balkon is een vijgenboom. Onze buurman op de moestuin komt uit Turkije en zijn hobby is het kweken van fruitbomen. Telkens wanneer ik langs zijn tuin liep stond er een prachtige vijgenboom naar mij te kijken. Verderop deze maand een balkonupdate op onze instagram.

Op het moment dat ik deze blog schrijf regent het voor het eerst in weken. We hebben een droog en zonnig voorjaar achter de rug. De temperaturen in de kas waren dagelijks boven de dertig graden. De druif heeft het daardoor goed gedaan, de trossen zijn nu bijna zo groot als mijn handpalm. Nu is het moment om streng te zijn. Veel nieuwe takken hebben soms wel twee of drie trossen. De plant heeft echter maar genoeg kracht op één tros te laten afrijpen tot smakelijke grote druiven. De overige trossen mogen worden afgeknipt. Het doet pijn om deze trossen los te knippen van de plant, maar wanneer het moment in september gekomen is om te proeven, zal het de traan meer dan waard zijn.

Gazonliefhebbers zijn deze tijd van het jaar ook druk. Met name door de regen van de afgelopen dagen zal het gras goed groeien. Voor wie nog kale plekken in het gras heeft, is dit een mooi moment om door te zaaien. Samen met Martha heb ik een video gemaakt waarin ik stap voor stap uitleg hoe je dit op een goede manier kunt doen. Het filmpje is een week na Pasen opgenomen en de nieuwe sprieten vormen nu al bijna een dichte zode.

Alles over doorzaaien

Werk van de maand

In de moestuin

Veel voorgezaaide planten mogen in mei worden uitgeplant. De courgettes kunnen op hun definitieve plek. Martha brengt na het planten altijd een aarden cirkel aan rondom de courgette, als een soort schotel. Dat geeft makkelijk water, zeker wanneer de plant groter wordt. Pompoenen planten we nu ook uit, en dit jaar experimenteren we voor het eerst met een verticale teeltwijze. We laten ze tegen een metalen rek groeien. Dat scheelt ruimte en het schijnt te werken, we houden je op de hoogte.

In de siertuin

Hou het onkruid in de gaten, het kan snel gaan onder deze groeizame omstandigheden. Naast het uitplanten van canna’s en dahlia’s mogen nu ook de zomerbollen geplant worden, zoals crocosmia’s en gladiolen. Zijn er siergrassen in je tuin die te groot geworden zijn, of wil je graag een deel weggeven, dan is dit het moment om daar de spade in te zetten. Veel tuinplezier.

April

Volgens mij laat ik hier wel eens doorschemeren dat ik erg blij ben met onze moestuin. Ik vind het nog steeds een van de beste ideeën van mijn vriendin, misschien wel het mooiste cadeau dat ik ooit gekregen heb. Zeker nu de omstandigheden ons dwingen om sociale contacten te vermijden is de tuin een fijne plek om te zijn. Na een week thuiswerken voelt het alsof op zaterdagmorgen de digitale kooi open gaat. Na veel bellen en Skypen is contact maken met de bodem en met mezelf heel belangrijk. Ik houd mezelf maar voor dat zolang wij voor de tuin zorgen, de tuin ook een beetje voor ons zorgt.

De planten die in de kas overwinteren krijgen nu nieuwe potgrond

Gelukkig is er ook veel positiefs te melden, het is tenslotte april. Om te beginnen is de zomertijd ingegaan, toch wel het Nieuwjaar van de tuinier. Een uur langer licht betekent dat ook na het avondeten de tuin begaanbaar is, of dat het avondeten nog even uitgesteld kan worden omdat die ene klus nog af moet. De meeste planten laten zich weer zien en ook het onkruid begint langzaam weer te groeien. Op zich is wieden niet mijn favoriete klus, maar in deze tijden houdt het ons toch van de straat.

Vorig weekend heeft Martha in een heerlijk warme kas de Dahlia’s opgepot. Ook de vaste planten die onder glas overwinterd hebben, zijn voorzien van nieuwe aarde in de pot. We zijn niet zuinig met potgrond. Elk jaar krijgen potplanten nieuwe aarde. Bedenk dat potgrond na een jaar eigenlijk geen voedingsstoffen voor de plant meer bevat. Het belang van goede grond is door de Engelsen prachtig verwoord: A Penny for the plant, a Pound for the ground.

De Dahlia’s staan in nieuwe potgrond in de kas

Buiten is het nog fris, maar op zonnige dagen wordt het met gemak 25 graden in de kas en het lijkt op zulke dagen wel alsof je de planten kunt horen groeien. Op ons appartement zijn de tomaten, paprika’s en aubergines al aardig aan het groeien. Alleen de gele tomaten hebben er dit jaar niet zo’n zin in. Ik probeer de jonge zaailingen half april naar de kas te brengen om verder te groeien. Zo kan Martha in onze mini-kweekruimte in huis weer nieuwe planten zaaien.

De vensterbank staat bijna vol. De planten groeien onder LED-groeilampen van Ikea

Op de moestuin leggen we nu de laatste hand aan de koude bak. Het is een houten kas met de vorm van een lessenaar. Landgoederen hadden vanaf het afschaffen van de glasbelasting in 1845 indrukwekkende glazen constructies om het teeltseizoen te verlengen. Ook was het mogelijk om hierdoor fruit en meer exotische producten te telen. Ik moet toegeven dat ik de hoeveelheid werk aan de bak onderschat heb, er zijn heel wat meer uren ingegaan dan ik van tevoren begroot had. Gelukkig zijn Martha en ik heel blij met het resultaat. Vanaf volgende week beginnen we met zaaien in de houten bak, we houden je via Instagram op de hoogte.

Respect voor de timmerlieden die vroeger zo’n bak maakten, zonder zaagmachine en zonder boormachine

Op de moestuin zijn we inmiddels ook begonnen met zaaien. Martha heeft erwten, tuinbonen en radijzen gezaaid. In de houten bak ga ik later een druif planten tegen de houten achterwand. In onze tomatenkas hebben we al een druif staan, maar telen onder glas lijkt wel verslavend. Druiven die onder glas gekweekt zijn vormen voor mij het toppunt van luxe. Ze rijpen door de warmte heel mooi af en omdat ze zich niet hoeven te beschermen tegen regen en wind blijft het schilletje heel dun. Op de grond van de houten bak ga ik experimenteren met meloenen.

Klussen voor deze maand

In de moestuin

Maak uw borst maar nat voor een hele lijst met klussen, het is topdrukte in de tuin. In een kas en anders in een warme en zonnige vensterbank kunnen de tomaten, paprika’s en aubergines worden gezaaid. De tuinbonen, wortels en rode bieten kunnen nu al op rijen in de volle grond worden gezaaid. Om de grond in de moestuinbedden niet aan te drukken gebruik ik een brede plank om op te zitten of te hurken. Er is nog veel meer dat nu al gezaaid kan worden, voor inspiratie is het leuk om voor het zadenrek te staan in het tuincentrum. Later in april mogen ook de courgettes en pompoenen in de kas worden gezaaid. Voor de tuiniers met een druif in de kas is het belangrijk om deze van mest en kalk te voorzien. Dit levert mooiere trossen op.

In de siertuin

Scheur vaste planten en geef wat je over hebt aan buren of aan vrienden. Bedek de border nadien met een laagje compost. Dit verbetert de bodemstructuur en helpt om onkruiden te onderdrukken. De vijver mag worden opgestart, filters en pompen kunnen worden gereinigd. Misschien is het nog te koud om de vissen te voeren, als ze veel aan de oppervlakte zwemmen kunt u ze een beetje eten geven, maar niet te veel.

Een scherp en handzaam schepje is een ideale hulp om vaste planten te splitsen

Voor april is het belangrijk om het gazon frequent en vooral niet te kort te maaien. Als je nog niet geverticuteerd hebt kun je dat nu nog prima doen. Vanaf half april ga ik het gras doorzaaien, daar zal ik een filmpje van op de website zetten.

De meeste mensen zullen nu meer tijd in hun tuin doorbrengen dan gebruikelijk. Ik ben heel benieuwd naar wat u zoal in de tuin doet. Als u uw tuintips wilt delen met ons, gebruik dan het contactformulier bovenaan of laat een berichtje achter op onze Facebook of Instagram.

Heel veel plezier in de tuin en blijf vooral gezond.

Maart

Op het moment dat ik dit schrijf viert het Zuiden carnaval. Waar wij wonen, in het centrum van ’s-Hertogenbosch, is het voor de niet-feestvierder een kwestie van vluchten. De een vertrekt naar Terschelling, de ander naar Lanzarote en ik fiets (ongeacht het weer) naar de moestuin. Naar deze week kijk ik altijd enorm uit. De tuin is vaak nog in een vorm van winterslaap, maar de eerste signalen van het voorjaar dienen zich aan. De Helleborus bloeit en wilde crocussen geven de tuin een zware zoete lucht. Ook de vogels laten zich weer horen en dat maakt het prille voorjaarsgevoel compleet.

De oosterse kerstroos, Helleborus Orientalis

Het is al weken zeer zacht weer en dat is te zien aan de tuin. De dragon in het kruidenbed staat al tien centimeter hoog en ook de rabarber is al behoorlijk aan het uitlopen. In de kas hebben de zachte temperaturen ervoor gezorgd dat de planten op de kweektafel alvast aan het voorjaar zijn begonnen, ze krijgen nu om de paar dagen een slok water. De bloembollen die ik in november in potten geplant heb steken nu hun kopje boven de grond. Hopelijk kunnen we op tijd verhuizen naar ons nieuwe appartement zodat we daar op het balkon van de bloemen kunnen genieten.

Het voorjaar geeft mij soms ook een opgejaagd gevoel. De tuinambities voor het nieuwe jaar zijn weer hoog en om dat te bereiken moet er veel werk verzet worden. Ik werk graag van grof naar fijn. Eerst voorzie ik de teeltbedden van nieuwe compost en ook de aarde in de kassen ga ik vervangen. Omdat in de kassen jaar na jaar tomaten groeien bestaat het risico dat virussen zich opbouwen in de bodem.

Nieuwe aarde en compost op de teeltbedden

Dit jaar ga ik voor het eerst werken met een koude bak, een oude teeltmethode die ik deze winter leerde kennen op een landgoed. De kasteelheer had zojuist een boek gepubliceerd over historische kassen en over dat boek heb ik een artikel geschreven voor de Nederlandse Tuinenstichting. Een afbeelding in het boek zette mijn verbeelding aan het werk. In het boek sprak men van:

“eenen Back, die onder open is, en boven met glasen, die schuyns oft selfs neder gaen; men kan die oock wel maken met vensters, die men by vochtigh, droogh oft warm weder kan openen en sluyten; Den Back wordt los over de Beddens heen gheset, daer iets gezaeyt oft geplant is, dat men wil bewaren wilt voor de Vorst en koude. Men maeckt die soo groot oft kleyn, als men noodigh en dienstigh acht, settende de glasen tegen ’t zuyden, oft soodanich, dat er de stralen der Sonne best in schijnen kan.”

Voor mijn project heb ik eerst een tekening gemaakt en uitgerekend hoeveel hout ik nodig heb. Vervolgens heb ik een busje gehuurd om alle materialen te kopen en naar de moestuin te vervoeren.

Tekening van de koude bak, met ernaast een boek over historische teeltwijzen onder glas.

Verderop in het boek wordt melding gemaakt van een speciale bak om meloenen in te telen, gelukkig heb ik een aantal weken geleden meloenzaden gekocht in Dordrecht. De resultaten van dit klusavontuur hoop ik volgende maand te kunnen laten zien.

Maart is voor Martha en mij ook het moment om kritisch naar de indeling van de tuin te kijken. Door het weghalen van een grote taxushaag komt er meer licht op groentebedden die eerst vrij donker waren en waar bijna niks op stond. Nu zie ik kans om ook daar veel op te telen. De aardbeien ga ik verplaatsen, die staan nu erg dicht bij het kweek en werkgedeelte in de moestuin terwijl aardbeien zelf weinig aandacht vragen. Op dit stuk zet ik liever planten die wat meer zorg nodig hebben zodat ik daar weinig voor hoef te lopen, de aardbeien kunnen wat verder weg in de tuin staan.

In maart kunnen we de eerste groenten al zaaien, en dan met name de soorten die een lang groeiseizoen kennen, zoals tomaten, paprika’s en aubergines. Hiermee beginnen we de eerste of tweede week van maart. Ik zaai deze zaden voor in huis op de vensterbank, lekker warm boven een radiator.

In de siertuin kan nu met het gras worden gestart. De eerste keer maaien is bijzonder, de geur van gemaaid gras brengt de lente in mijn hoofd. Voor deze ene keer mag er korter dan normaal gemaaid worden, tot twee centimeter boven de grond. Daarna verticuteren, het liefst in twee richtingen. Vervolgens het mos en dode gras goed opruimen en de bewerking afsluiten met het strooien van organische mest. Voor doorzaaien vind ik het nog te vroeg, dat komt later aan bod. In het maartnummer van Groei&Bloei geef ik uitgebreider advies over alles wat met gras te maken heeft. Op deze website, onder het kopje gazon, vind je een filmpje over het voorjaarsonderhoud van het gras.

De tuin na een voorjaarsbeurt, het gras is geverticuteerd en bemest en de vaste planten in de borders zijn gesnoeid.

Ook de borders kunnen klaargemaakt worden voor het voorjaar, de hortensia’s mogen gesnoeid, evenals de clematissen die op eenjarig hout bloeien (de soorten die vanaf juni in bloei staan). Overige heesters zoals vlinderstruiken, fazantenbessen, weigelia’s en kolkwitzia’s kunnen ook gesnoeid worden. Ik verwacht eigenlijk geen winter meer en van een keer nachtvorst gaan deze planten niet gelijk moeilijk doen.

Maart is heerlijk, grijp elke kans die je hebt om lekker in de tuin bezig te zijn want het voorjaar gaat nu echt beginnen.

Februari

De winter lijkt als een nachtkaars uit te gaan. Het ziet er naar uit dat we zonder noemenswaardige vorst het voorjaar tegemoet treden. Gelukkig hebben we nog een resem aan weerspreuken die ons behoeden voor al te voorbarige tuinactiviteiten. Maart roert zijn staart en april doet wat ze wil nopen beide tot voorzichtigheid. Toch wakkert deze zachte winter mijn voorjaarskriebels eerder aan dan gebruikelijk. Mijn moestuin in Den Bosch is de hele winter goed begaanbaar geweest, niet te nat en met genoeg zon om af en toe lekker aan de slag te kunnen. Januari was de maand van af en toe een kleine klus, maar met februari voor de deur kunnen we ons weer klaarmaken voor een nieuw tuinjaar.

Ook in de winter lusten de planten in de kas af en toe een goede slok.

In de tuin zijn de eerste tekenen van het voorjaar zichtbaar. Sneeuwklokjes geven de tuin kleur, evenals mijn lievelingsplanten in dit jaargetijde, de Helleborus. Het is nog vroeg, het hoogtepunt van de bloei ligt in mijn tuin in maart, maar de eerste bloeiende kerstroos in de tuin vind ik altijd bijzonder. In het gras komen de krokussen alweer boven. Geel is niet echt mijn kleur in de tuin, maar het zachte, bijna boterachtige geel van een krokus vind ik schitterend. Ook de schijnhazelaar laat zich nu van haar mooiste kant zien.

Als februari verder vordert neem ik steeds meer afscheid van het wintersilhouet in de tuin. Het wordt lastiger om mijn snoeischaar in bedwang te houden en de borders eens goed op te ruimen. Ik heb voor mijn gevoel nu lang genoeg naar de bruine gestalten achterin de tuin gekeken. In het najaar spelen de hoge siergrassen met het zilveren strijklicht, maar in februari geven deze rijzige grauwe kolommen de tuin een droevige aanblik. Van het geritsel van siergrassen alleen krijg ik het al koud. Toch is het nog te vroeg om de siergrassen af te knippen. De holle stengels kunnen zich vullen met water waardoor de plant kan gaan rotten.

Deze herfstframbozen knip ik net boven de grond af, ze dragen vrucht op eenjarig hout.

Februari is overigens wel de maand voor enig ander snoeiwerk. Zo snoei ik in februari altijd mijn Wisteria (blauwe regen). Tijdens mijn vakantiewerk bij een hoveniersbedrijf vertelde een collega mij ooit dat je deze plant moet laten afzien. Wanneer ik rozen aan het snoeien was, of in dit geval een Wisteria, riep hij vanachter een cofineer: “Niet van dat benauwde.” In zijn ogen snoeide ik vaak te voorzichtig. Wees niet bang om een plant goed terug te snoeien. Dit gaat bijna altijd goed, en als u het toch beter anders had kunnen doen krijgt u meestal een herkansing en zal de plant opnieuw uitlopen. De uitgebloeide bloemen van een hortensia knip ik nu ook af, dat geeft al een veel opgeruimder beeld. Takken die in de zomer eigenlijk in de weg zaten verwijder ik nu ook. De sapstromen van veel planten staan nog stil dus diepe snoei kan weinig kwaad doen. Het is moeilijk om precieze momenten aan te geven voor wanneer iets gesnoeid moet worden. Natuurlijk heeft elke plant haar ideale moment om onder handen genomen te worden, maar heel nauw luistert het vaak niet. De bekende Engelse tuinman Christopher Lloyd verwoorde het heel simpel. “Ik weet wanneer ik mijn planten moet snoeien, maar meestal doe ik het gewoon wanneer ik eraan denk of wanneer ik er zin in heb.” Een blik in zijn cottagetuin laat zien dat planten vaak prima met deze filosofie kunnen leven.

De peer wordt ook gesnoeid, probeer dit uiterlijk eind februari gedaan te hebben.

Vanwege het zachte weer zijn de vissen in mijn vijver al behoorlijk actief. Februari vind ik nog te vroeg om de vissen te voeren, al zitten ze wel al veel aan de oppervlakte. Ook het filter start ik nog niet op, als er nog koude nachten komen kan het filter de gelaagdheid in het water verstoren.

Afgelopen weekend hebben we onze zaden ingekocht voor de moestuin. Een jaarlijks tripje (bijna een bedevaart) naar Dordrecht mag niet ontbreken op onze tuinkalender. De winkel van Vreekens Zaden is het Mekka voor de moestuinier. Zoveel soorten tomaten, courgettes, bloemen, knolgroenten, spinazie, aardbeien, fruitbomen en gereedschap in één winkel doen ons bijna duizelen. Prachtig dat men daar zoveel moeite doet om zo’n gevarieerd aanbod bij elkaar te zetten.

Door de relatief hoge temperaturen van de afgelopen periode staat het gras op veel gazons er behoorlijk lang bij. Het kan geen kwaad om met de maaier op de hoogste stand de langste punten van het gras te maaien. Voor verticuteren en bemesten is het nog te vroeg, dat komt volgende maand aan de beurt.

Siertuin

Februari is het moment om leilinden te snoeien. De uitgelopen takken kunnen tot de horizontale hoofdstam worden teruggesnoeid. Ook wilgen kunnen nu onder handen genomen worden. Grote struiken en bomen kunnen nu zonder al te veel schade worden geplant en verplant. Bij het verplanten van struiken is het belangrijk om ze voldoende water te geven, ook al schijnt de zon weinig en lijkt het druilerig weer. Het laatste blad van het najaar kan ook opgeruimd worden, dat geeft de tuin al meteen een meer voorjaarsachtige aanblik.

Werk van de maand:

Moestuin

Februari is bij ons de maand om de zadenvoorraad op orde te hebben. Ook gebruiken we deze periode voor het in orde brengen van de infrastructuur in de moestuin. We controleren de kassen op gebreken en we herstellen palen en draden waarlangs planten groeien. Ook zorg ik dat de grond in de kassen vervangen wordt met verse grond van buiten en compost. Omdat we jaar na jaar tomaten in de kas hebben is het noodzakelijk om de grond tijdig te vervangen. Zo voorkomen we het verspreiden van ziekten. Ook voor deze maand op mijn kalender is het maken van een koude bak. Dit is een houten constructie afgedekt met glazen ruiten om planten in op te kweken. Een mooie klus voor de carnavalsvakantie, nu maar hopen op mooi weer.

Januari

Eind december was tot ver op het einde relatief zacht. Het valt me op dat we steeds vaker tot kerst in een vorstvrije tuin kunnen werken, maar dat betekent gelukkig niet dat er geen winter meer kan komen. Wel wordt op deze manier het tuinseizoen verlengt, waardoor ik voor mijn gevoel meer ontspannen de tuin winterklaar kan maken.

Mijn goede voornemen voor het nieuwe jaar is om veel in de tuin te zijn, en daar ben ik vandaag gelijk mee begonnen. Na de laatste noot van de Radetzkymars ben ik op de fiets gestapt en naar de moestuin gereden. Hier was het heerlijk stil, zoals de eerste dag in januari voor mij hoort te zijn. Ik moet me bedwingen om niet met een hark en een bezem de tuin netjes te maken, de eerste dag in het nieuwe jaar maakt een soort opruimwoede bij me los. Met een schone lei beginnen is een mooi streven in huis en op het werk, maar de tuin schiet er doorgaans weinig mee op. Dat betekent natuurlijk niet dat het een rommel moet zijn, maar eerder dat er vanaf nu heel geleidelijk aan ruimte wordt gemaakt voor het voorjaar.

Januari is voor mij de tijd van vooruitdenken en plannen maken. Samen met m’n vriendin maak ik een lijstje voor de planten die we graag in de moestuin willen kweken. Hiervoor gebruiken we kookboeken als inspiratie, maar ook ons tuinschrift, waarin Martha nauwkeurig bijhoudt wat voor verbetering vatbaar is. Zo gaan we dit jaar radijzen, venkel en knolselderij proberen. Met ons lijstje gaan we naar Vreeken’s Zaden in Dordrecht, het walhalla voor de moestuinier. Een man uit Zeeuws-Vlaanderen stuurde ons zaden toe van historische tomatenrassen. Hiermee gaan we experimenteren in onze moestuin en daar doen we natuurlijk uitgebreid verslag van.

Voor het komende jaar staat nog iets anders te gebeuren. In het tijdschrift van Groei&Bloei mag ik elke maand een column over gras verzorgen. Na het verschijnen van het boek Groen als Gras heb ik al eerder een grasbijdrage voor het tijdschrift geschreven, maar gras blijft een veelbesproken onderwerp onder tuiniers. Ik kan alvast verklappen dat het niet enkel om een perfect gazon zal gaan, maar dat ik ook aandacht ga besteden aan diversiteit en verwildering van het gras. Ook een gazon moet meegaan met de tijd en passen in het plaatje van duurzaamheid en biodiversiteit. Een hele uitdaging.

De eerste column in het januarinummer van Groei&Bloei

Naast onze blog en posts op Instagram willen we ook meer video gaan maken, korte filmpjes vanuit de moestuin met tips, maar ook gewoon om lekker bij weg te dromen. Tuinieren is leuk, maar het kan soms ook heel fijn zijn om een ander te zien tuinieren. Via Instagram zullen we ook elke vrijdag een tuinklus laten zien, iets wat uitstekend dat weekend gedaan kan worden in de tuin.

Op een koude winterdag als vandaag vind ik het heerlijk om in de kas te zijn. Het is weliswaar koud en druilerig weer, maar doordat het in de kas windstil is voelt het daar al gelijk een stuk aangenamer. In gedachten zie ik de tomatenplanten weer groeien en ruik ik de basilicum. Benieuwd ben ik ook naar de druif achterin de kas. Er zijn weinig planten die zich zo goed dood voor kunnen voordoen als een druif. Blijdschap alom als er weer fris blad te zien is. Benieuwd ben ik ook omdat ik de trossen van vorig jaar heb verwijderd zodat de plant al zijn energie in een takkengestel kon stoppen. We zijn nu inmiddels in jaar drie met de druif en dan mogen de trossen helemaal volgroeien.

Vanuit de moestuin wensen Martha en ik u het allerbeste voor het nieuwe jaar, dat uw zaden mogen ontkiemen, de groenten zullen smaken en het gras vele malen groener wordt dan bij de buren.

De artisjokken zijn niet dol op kou, maar dit herstelt in het voorjaar weer.

December

Toen ik een jaar of veertien was en op vrijdagmiddag en zaterdagochtend mijn eerste euro’s verdiende in andermans tuin, hield ik er een strikt tuinseizoen op na. Mijn ‘winkel’ was geopend van begin maart tot eind november. Een wintertuin kon me niet bekoren, de drijfnatte en loodzware Zeeuwse klei kon ik missen als kiespijn en bladruimen was ook mijn hobby niet. Bovendien maakten de kou en het gebrek aan kleur in de tuin dat ik liever binnen was, met warme chocolademelk. Tegenwoordig is dat anders. Mede door mijn vriendin omarm ik nu de wintertuin. De koolbladeren met een laagje ijs, de spruiten die zich staande houden in winters weer en een roodborstje dat zonder angst de kas binnen loopt.

In de winter is het rustig en kalm in de tuin, en daardoor is er tijd om beter te kijken. Door de overdaad in de zomer gaan veel zaken aan me voorbij. In de winter zie ik ineens de stekelige doorns van een roos of het grillige geraamte van een fruitboom. Plots valt me op dat de braam best een mooie basisstructuur heeft, allemaal zaken die ik ’s zomers door het gebladerte niet zie. Naast de structuur van planten, wordt ook de structuur van de tuin beter zichtbaar. Als vanzelf gaat m’n hoofd deze structuur weer inkleuren en voor ik het weet maak ik weer plannen voor het volgende jaar: “Zou het niet leuk zijn als, of zullen we volgend jaar eens…” Nu ik er zo over nadenk kan ik concluderen dat een tuin in de winter weinig werk is, maar dat er vaak wel veel werk ontstaat.

De laatste frambozen zijn voor de vogels

Eind november heb ik een grote taxushaag uit de tuin gehaald. Deze stond tegenover de ingang van de kas, op anderhalve meter afstand. De vorige eigenaar had achter de haag een gereedschapskist geplaatst, maar deze meegenomen toen hij van de tuin vertrok. Nadat we de taxus twee jaar gratie verleend hadden ging er nu toch echt de zaag in. Hij stond, zo voor de ingang van de kas, eigenlijk erg in de weg. De vrijgekomen ruimte wil ik gebruiken voor het maken van een zitje en voor het opstellen van nog te maken broeibakken (er ontstaat echt veel werk in de winter). Volgend jaar wil ik nog beter gebruikmaken van de voordelen van het kweken onder glas.

De moestuin is klaar voor de winter. De vorstgevoelige potten staan veilig en leeg in de kas. Het gereedschap is ingevet en een aantal planten in pot staan nu ook onder glas. Als het erg koud wordt kan de vorst er zeker nog bij, maar in de kas hoeven de planten niet zo te vechten tegen de elementen en blijven de potten mooi droog. Veel mediterrane planten zoals tijm en rozemarijn verdragen best kou, maar niet in combinatie met natte wortels. Voorsorterend op ons nieuwe balkon in het voorjaar heb ik ook een aantal bloempotten met bollen gevuld. Om te voorkomen dat deze drijfnat worden en de bollen gaan rotten overwinteren ook deze in de kas.

Op de tuin staan nog wat kolen en twee preien en in de vensterbank bij ons thuis liggen nog een paar pompoenen in de mand. Daarna is het echt gedaan met de groenten uit de tuin. Ik zal voorzichtig al eens aan een teeltplan beginnen voor volgend jaar. Gelukkig schrijft Martha in ons tuinboek welke rassen ze lekker vindt en wat ze dit jaar gemist heeft. Zo wordt de tuin elk jaar completer en kunnen we er steeds langer van blijven eten.

Werk van de maand:

In de moestuin:

Zorg voor een bedekte bodem. Steeds vaker lees ik dat een kale bodem niet goed is voor het bodemleven, terwijl de gewoonte op een moestuin vaak is om de tuin ‘netjes’ de winter in de sturen. Volgend jaar ga ik experimenteren met een groenbemester, maar voor nu zal ik de bodem bedekken met zelfgemaakte compost. Breng de tuin ook regelmatig een bezoekje, er valt veel te ontdekken in de winter.

In de siertuin:

Het maaien is nu echt klaar, de maaier kan schoongemaakt worden en voor wie op benzine maait is het raadzaam om deze af te tappen. Maak de tuin niet te netjes, dieren hebben een schuilplaats nodig en een rommelig hoekje leent zich daar perfect voor. Het meeste blad is gevallen, dus als u een net over de vijver gespannen heeft kan dat nu verwijderd worden. Dat ziet er mooier uit. Zorg in de vijver voor toevoer van zuurstof door middel van een pompje, ook houdt dit de vijver in de winter ijsvrij.

November

Het is zover, de eerste vorst heeft korte metten gemaakt met planten die van nature in veel warmere gebieden voorkomen. Het blad van de dahlia’s kleurt zwart en de Oost-Indische kerst zakt als een pudding in elkaar. De kolen hebben er geen last van. Sterker nog, het dunne laagje ijs in de vroege morgen lijkt ze goed te doen. In de kas was het donker vanmorgen, het gevallen blad lag als een deken op het dak.

De laatste uren voor de Oost-Indische kers

Later dan gebruikelijk heb ik de tomaten uit de kas gehaald. De planten waren al door schimmel aangetast. Deze plantresten gaan niet op de composthoop, ik houd ze apart en lever ze in wanneer de gemeente eind november eenmalig het groenafval komt ophalen. Het is niet goed om tomatenplanten te composteren en de compost in de tuin te hergebruiken. De schimmels blijven leven en maken de nieuwe planten ziek. Dit geldt ook voor kolen, het is beter om dit apart af te voeren. Eind van deze maand gaat ook onze taxus eruit, oorspronkelijk was de taxus bedoeld om een gereedschapskist te verbergen. De gereedschapskist is inmiddels weg en de taxus stond daarna alleen maar in de weg. Met de ruimte die zo voor de kas ontstaat hebben we grote plannen. Ik zou daar graag een pergola maken, met een druif, een vijg, rozen en een blauwe regen. Alsof de buurvrouw dat al vermoedde, vroeg ze deze morgen of we haar vijg wilden adopteren, de plant nam bij haar te veel plek in. Ik heb direct mijn spade gepakt en voorzichtig de plant naar onze tuin overgezet.

November is een goed moment om heesters te verplanten, veel neerslag en een bodem met nog voldoende temperatuur

Het is tijd om de tuin winterklaar te maken en voor iedereen betekent dat iets anders. De een knipt alle uitgebloeide planten af en spit de tuin om. De ander laat liever wat dorre planten staan zodat dieren een schuilplaats hebben en materiaal voor een slaapplaats kunnen vinden. Wij horen bij de laatste groep. Een opgeruimde tuin is goed voor de puntenscore op het complex, maar we gaan vooral voor een goede bodem. Het blad dat op de paden valt ruimen we wel op, maar dat zien we als oogst voor de composthoop. De dahlia’s gaan naar de winterstalling. Met een spitriek graaf ik de knollen voorzichtig op. Het teveel aan grond wordt er afgespoeld en op een vorstvrije plek in de kas gezet. Daar staan ze nog een paar dagen ondersteboven zodat er geen water meer in de holle stelen zit. Als ze mooi droog zijn haal ik ze op en gaan ze in kisten in onze berging.

De dahlia’s en mijn handschoenen zijn aan het drogen

Mooie terracotta potten houden niet van kou. De zomerbloeiers gaan op de composthoop en de potten krijgen een goede schrobbeurt met een borstel. In de kas onder een dekentje staan ze veilig tot het voorjaar weer aanbreekt. Met de opleverdatum voor ons appartement in zicht heb ik ook alvast twee potten met tulpen geplant, de bollen staan lekker diep in de pot en de potten blijven in de winter in de kas staan. Als ze volgend jaar bovenkomen hebben we alvast wat kleur op het balkon.

Klein Italie in de kas, terracotta uit Toscane en een kasdruif

November kan guur zijn, maar als u het weerbericht goed in de gaten houdt zijn er vast mooie dagen om in de tuin aan de slag te gaan. Dat is belangrijk, want de donkere dagen komen eraan en elke zonnestraal die we nu nog pakken, is meegenomen.

In de moestuin:

Laatste kans om pompoenen te oogsten, ze kunnen niet tegen vorst. Spruiten kunnen worden geoogst, alsook kolen en prei. Voor een goede knoflookoogst kunnen nu alvast de tenen de grond in, puntige kant naar boven. Zorg voor wat vogelvoer in de tuin en maak het allemaal niet te netjes.

In de siertuin:

De laatste keer grasmaaien is voor mij altijd een speciaal moment. Na het maaien de machine met een borstel goed schoonmaken en in het geval van een benzinemaaier de benzine aftappen. Zoals gezegd moeten de vorstgevoelige planten nu echt naar binnen, dahlia’s, canna’s, bananen, citroenen en wat dies al niet meer zij. Het is veel werk, maar als u na de ijsheiligen deze weelde weer buitenzet weet u waarvoor u het doet. November is ook het moment om tulpenbollen en narcissen te planten.

Als u een vijver met pomp heeft mag deze nu uitgeschakeld. Het warme water zakt op deze manier naar de bodem zodat de vissen vorstvrij de winter doorkomen. Bladruimen is alleen noodzakelijk op het gras en op plekken waar gladheid gevaarlijk kan worden. In de border is blad alleen maar goed voor het bodemleven.

Oktober

Oktober is een maand met twee gezichten, er is kans op zachte temperaturen, veel zon en een verlangen terug naar de zomer. Maar oktober kan ook guur zijn met een eerste herfststorm, het merkbaar korten van de dagen en de warme jas die standaard in de kas hangt. Oktober heeft desondanks veel te bieden in de tuin, maar ook in de keuken. De eerste pompoengerechten, zelfgemaakte appeltaart van verse goudreinetten en kweeperen die uren op het vuur staan te sudderen voordat ze in gelei veranderen. Het is onze favoriete tijd van het jaar, maar dat komt ongetwijfeld doordat we allebei eind september jarig zijn. Niets zo fijn om met de laatste courgettes, aubergines, tomaten en paprika’s een grote ratatouille op tafel te zetten.

Dungesneden groenten op een bedje van zelfgemaakte tomatensaus. Afgedekt met aluminiumfolie drie uur op 150 graden in de oven, heerlijk.

De tuin staat nu in het teken van gecontroleerd verval. De winter komt er aan met dezelfde vastberadenheid als eb en vloed. Niks aan te doen, gewoon meebewegen. Die terugtrekkende beweging van warmte en licht betekent namelijk niet dat een tuin in oktober niet mooi is. De siergrassen in de moestuin vangen het zilveren najaarslicht en de tomaten en Dahlia’s zien eruit alsof ze naar een stevig feest zijn geweest. De uitbundigheid is nog te zien, maar het frisse is er al lang af. Voor veel planten keert de sapstroom nu om. Eerst was deze naar buiten gericht, van de wortel naar het blad. Nu gaan de voedingsstoffen van het blad terug naar de wortel of knol. Dit verschil is zichtbaar, bladeren worden geel en bloemhoofden verdrogen. Planten leggen voorraden aan voor de winter in hun ondergrondse delen, blijf ze daarom goed verzorgen en laat planten in potten niet uitdrogen.

De schimmels winnen het van de tomatenplant, tijd om ze uit de tuin te halen.

Deze winter gaan we een experiment doen. We maken de moestuin niet ‘winterklaar’, ondanks de vraag van de tuinvereniging om dit wel te doen. Het reglement schrijft voor dat aan het begin van de winter alle plantbedden netjes en omgespit zijn, maar steeds vaker lezen we in tuinboeken en tijdschriften dat er niks natuurlijks is aan een kale bodem. Nergens in de natuur (behalve op het strand) is een bodem langdurig onbegroeid. Deze zomer hebben we al geëxperimenteerd met ‘niet-wieden’ en dit kwam de bodemvochtigheid zeer ten goede. Minder werk om te wieden en minder werk om water te geven. Voor de winter laten we de tuin ook graag begroeid, niet met distels van een meter, maar met kleine onkruiden en met een groenbemester als mosterdzaad.

Vorig weekend was ik uit gewoonte toch wat gaan wieden en met het uittrekken van wat onkruid zag ik zoveel leven kruipen dat ik al snel gewetensbezwaar kreeg. Ik ben ermee gestopt. Wieden doen we in het voorjaar wel weer, als we het groen lichtjes kunnen onderwerken in de bodem. Tegen die tijd zal onze compost ook klaar zijn zodat we een dikke mulchlaag kunnen aanbrengen waarmee we onkruiden een tijdje kunnen onderdrukken, totdat de groenteplanten groot genoeg zijn om de concurrentie aan te gaan.

Halverwege oktober staat een prachtige tuinbeurs op het programma, de Tuindagen van Beervelde (tegenwoordig omgedoopt tot Flanders Garden Festival). Toen ik nog bij mijn ouders in Zeeuws-Vlaanderen woonde was dit evenement bijna in de achtertuin. Nu is het ruim anderhalf uur rijden, maar de kwekers met bloemen en planten, het mooie tuingereedschap en het grafelijke domein zijn de reis meer dan waard. We zullen een foto posten als we er zijn.

In de siertuin:

Oktober is nog een goede maand om planten een nieuwe plek te geven. Zowel vaste planten als heesters kunnen nu zonder al te veel risico worden verplant. Als u een vijver heeft is het een goed idee om een net te spannen zodat er niet te veel blad in het water valt. Het is geen fijn zicht, een vijver onder net, maar te veel blad is niet goed voor het vijvermilieu.

Planten kunnen in oktober doorbuigen. De bloemen zijn nog groot en regen maakt ze te zwaar. Om lang van de najaarstuin te genieten is het de moeite waard om lange stengels mooi te ondersteunen. Ongemerkt hangen in het najaar veel planten over een pad, deze even netjes in rij en gelid zetten geeft jezelf ook meer comfort als je door de tuin loopt.

September en oktober zijn ideaal voor het planten van voorjaarsbloeiende bollen. Vroeger kreeg ik niet zelden een kistje bloembollen voor mijn verjaardag en ik was daar oprecht blij mee. Voor een fleurig voorjaar is het leuk om een mooie pot uit te zoeken en deze met bijvoorbeeld kleine irissen, narcissen of tulpen te planten. Zorg ervoor dat overtollig water uit de pot kan lopen, geen enkele bol staat graag in kletsnatte grond.

Het gras maakt nu nog een groeizame periode door, maar met het dalen van de temperatuur en het korten worden van de dagen zal ook daar de groei langzamer gaan. Het is belangrijk om het blad van het gras te harken of te blazen, blad heeft een verstikkende werking. Voer het blad niet af, maar probeer het in de border toe te passen als mulch of verwerk het op de composthoop.

In de moestuin:

De tomaten, paprika’s, aubergines en courgettes zijn aan het einde van hun groeiseizoen. De kas maak ik leeg en de planten gaan op de composthoop. In de ontstane ruimte plant ik voorgezaaide rucola, zodat we in het najaar nog verse sla hebben. De druif in de kas wordt teruggesnoeid zodat de vorm van een dubbel kruis weer zichtbaar wordt. Buiten in de tuin kunnen de boonstokken worden opgeruimd. De moestuin heeft voor ons nog pompoen, prei en savooiekool in petto, maar ik maak hier gelijk de aantekening dat we volgend jaar iets kritischer naar het najaar moeten kijken. Zo eten we ook graag knolselder, winterwortel en palmkool, maar daarvoor waren we te laat met zaaien. Als je al een kalender voor volgend jaar gekocht hebt, noteer dan in juli: wintergroenten uitzoeken en zaaien.

De eerste pompoenen, met een kropje sla.

September

Melancholie vind ik een prachtige en zeldzame emotie. Bij mij komt ze op wanneer ik met een tevreden gevoel ergens afscheid van neem, van klasgenoten op een laatste schooldag, van collega’s als ik van baan verwissel of wanneer ik op een plek ben die me herinnert aan een leuke tijd die al lang verstreken is. September maakt deze emotie ook bij me los. De tuin staat vol prachtige groenten en fruit, maar het einde van het productieve seizoen in de tuin is nabij. Elke dag nemen we steeds verder afscheid van de zomer. De natuur lijkt ook te voelen dat de zomer tussen de bladeren door glipt. De kleuren zijn intenser en planten lijken zich te warmen aan de laatste zomerzon. Veel planten, zoals paprika’s en pompoenen, reageren op het korter worden van de dagen waardoor de vruchten afrijpen.

Verval heb ik altijd mooi gevonden, bij mensen, maar ook in de tuin. Iets zo lang mogelijk toonbaar houden is voor elke tuinier een uitdaging, ook al weten we dat uiteindelijk de eerste nachtvorst de grote gelijkmaker zal zijn. Maar zo ver is het nog niet. September is eigenlijk best een drukke maand in de tuin. We hebben in de moestuin nog volop te oogsten en er is zelfs nog mogelijkheid om te planten voor oogst in het tweede deel van het najaar. Het is tevens een ideaal moment om stekken te nemen, zaden te verzamelen en de laatste vormsnoei te knippen voordat het weer echt omslaat.

In de moestuin:

Dit jaar krijgen we veel pompoenen. Voor een eerste inschatting van de oogst ben ik tussen de bladeren alvast eens gaan tellen. Ik telde 35 vruchten. Als we elke week een pompoen verorberen, dan zouden we in theorie tot Koningsdag voldoende hebben. De ervaring leert dat de pompoen ons dan de neus wel uitkomt, dus vanaf november beginnen we met uitdelen. Even een tip voor mezelf voor volgend jaar: plant meerdere soorten! In een zakje zitten vaak tien zaden van dezelfde soort, dus wij hebben dit jaar een woud aan flespompoenen, een beetje variatie had leuk geweest. Om de pompoenen goed af te laten rijpen is het goed om de bladeren rond de vruchten uit te dunnen. Als jij de pompoen kunt zien, kan de zon er ook bij.

Er zit nog veel groeikracht in de tomaten en soms ontwikkelen ze zelfs nieuwe kleine vruchtjes. Toch is het beter om deze te verwijderen. Met het korter worden van de dagen zullen vruchten die nu nog maar een centimeter groot zijn niet meer volgroeien en rijpen. Het best kunnen we zoveel mogelijk bladeren verwijderen die het zonlicht van de vruchten wegneemt. De focus ligt nu op het laten rijpen van tomaten die groot genoeg zijn.

Als u nog koolplanten kunt bemachtigen, of misschien zelf kolen gezaaid heeft, is het nu de tijd om ze uit te planten. Ik heb mijn kolen vorige week zaterdag geplant. Dinsdag ging ik ze water geven, maar de vogels hadden ze allemaal opgegeten. Op zich is dat een compliment, maar voor alle zekerheid heb ik de nu nieuwe gekochte plantjes gelijk met een net beschermd.

In de siertuin:

September is een ideale maand om met het gras aan de slag te gaan. De bodem is warm en er is voldoende neerslag. Kale plekken kunnen nu worden ingezaaid. Eerst de bodem met een hark loshalen en vervolgens het graszaad dun aanbrengen. Licht aandrukken met de voeten en eventueel afdekken met een dun laagje compost. Het najaar is ook ideaal om te verticuteren en te beluchten. Meer informatie hierover vind je via het menu bovenaan de webzijde.

Als u in de tuin een mooie hortensia, vlinderstruik of vijg heeft, is dit een goed moment om stekken te nemen. Zoek hiervoor een tak zonder bloem en snij deze af waar ze al een klein beetje begint te verhouten, net onder een bladoksel. Plant deze stek in luchtige stekaarde en zet ze weg op een lichte plek, maar niet in direct zonlicht. Houd vochtig.

Geniet van de tuin in september.

De tweede poging om boerenkool te planten

De gestekte dahlia’s gaan de kas weer in

Overtollig blad van de tomaten wordt weggeknipt, zo kan het zonlicht de tomaten beter bereiken